,

Column – De grenzen van onze groei

Ik weet dat ik duurzamer moet leven, maar hoe?

Bijna elke spreker die ik als dagvoorzitter aankondig, spreekt over verandering en transitie. Op het werk, bij de overheid en zeker in de samenleving. De wereld verandert, zo luidt de boodschap. Door technologie zijn alledaagse dingen als shoppen, werken en communiceren in minder dan twintig jaar tijd ingrijpend veranderd.

Maar is dat wel zo? Verandert de kern van de samenleving en de manier waarop wij onze welvaart beleven echt? De wereld, en ook onze westerse samenleving, schreeuwt om fundamentele verandering. Maar we doen niets. We zitten aan de grenzen van de groei, maar willen niets opgeven. We willen méér shoppen, méér vrije tijd, méér sporten, méér uit eten, méér salaris, méér sociale contacten, méér vliegen… Alles moet méér. Kan dat wel?

Dat is voor mij dé vraag van deze tijd. Dagelijks lees ik over de roep om te verduurzamen en consuminderen, maar dit zelf toepassen is ongelooflijk moeilijk. Ik gun mijn kinderen de luxe van deze tijd, en heb dus een huis vol (plastic) speelgoed. En ik gun mezelf lekker eten, gadgets, nieuwe meubels en drie vakanties per jaar. Maar wie lost het klimaatprobleem op? Begint een beter milieu bij jezelf, of moet de politiek eindelijk doorpakken? En hoe dan?

Sommige trendwatchers zien in technologie de weg naar duurzaam voedsel, armoedebestrijding en het tegengaan van klimaatverandering. Realistische economen en energiedeskundigen leggen uit dat het gebruik van (fossiele) energie wereldwijd nog altijd elk jaar toenoemt. Arme landen worden rijker, en dat is niet per se duurzaam.

Door klimaatverandering warmt de aarde in hoog tempo op. Alle IPCC-rapporten wijzen hierop. De oorzaak ligt bij de mens. Ons economisch model past niet meer bij het biologische model dat Moeder Aarde heet. De Britse econoom Kate Raworth omschrijft dit haarscherp in haar bestseller Doughnut Economics: seven ways to think like a 21st century economist.

Maar er is meer aan de hand. We zitten niet alleen aan de ecologische grens van wat de aarde aan kan, ook de sociale en economische samenhang van onze Nederlandse samenleving zit aan de grenzen van de groei. 

Doughnut Economy

New Economic Model by Kate Rayworth

Consumenten genieten van een snel leven waarin alles bestelbaar is en we ‘ontzorgd’ worden. Veelal ongeschoolde medewerkers moeten deze service verlenen. Hun salarissen zijn laag en onzeker, en er is een schrijnend tekort aan personeel. Hierin schuilt een stevige kloof in de samenleving. Hoelang kan de servicesamenleving nog doorgroeien zonder dat het tot sociale ontwrichting leidt?

Naast mijn behoefte aan luxe, die slecht is voor het klimaat, profiteer ik dus ook keihard van de servicesamenleving. Ik zie dat het maatschappelijk onhoudbaar is, maar ik verander mijn gedrag nauwelijks. Waarom is dat? Geniet ik te veel van vakanties, nieuwe spullen en een biefstukje op z’n tijd?

Goed, ik doe niet níets. Ik rijd elektrisch en mijn huis is verduurzaamd. Maar is dat genoeg? Je moet wel heel altruïstisch zijn om jezelf te beperken terwijl je directe omgeving lekker doorleeft in alle luxe. 

Er moet iets gebeuren. Klimaatverandering stopt niet zomaar en de sociale ontwrichting die erbij komt, ligt op de loer. Wereldleiders komen nauwelijks verder. COP25 in Madrid is mislukt en natiestaten kijken alleen naar hun eigen belang. Een beter milieu begint bij jezelf, maar voor dat simplisme zijn de problemen te groot. 

Wordt 2020 misschien het jaar van de macht van de stad? In 2013 pleitte politiek-theoreticus Benjamin Barber in een scherpe TED talk al voor een wereldparlement van burgemeesters. Mensen leven in steden en de stedelijke politiek kan veel sneller keuzes maken en beleid veranderen. Dit kan de transitie naar een duurzame wereld versnellen, al is het ook in de stedelijke dynamiek niet morgen opgelost natuurlijk. In de tussentijd ga ik door met de kleine veranderingen in mijn leven, hoe moeilijk ik het ook vind om het biefstukje te laten liggen.

0 antwoorden

Plaats een Reactie

Meepraten?
Draag gerust bij!

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *